Bitcoin (BTC) là gì? Từ A đến Z những thứ cần biết về BTC

Từ khi xuất hiện vào năm 2009, Bitcoin đã chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng, đạt mức vốn hóa thị trường trên 1,7 nghìn tỷ USD. Vậy Bitcoin là gì và hành trình ra đời của đồng tiền mã hóa này diễn ra như thế nào? Hãy cùng Bitcoin24h khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây!

I. Giới thiệu chung về Bitcoin (BTC)

1. Định nghĩa Bitcoin

Bitcoin (BTC) là một loại tiền mã hóa, hay còn gọi là tiền điện tử, được tạo ra và giao dịch thông qua công nghệ blockchain. Nó không tồn tại dưới hình thức vật lý như các loại tiền truyền thống mà thay vào đó là dữ liệu số, có thể được chuyển từ người này sang người khác trên mạng Internet. Bitcoin là một hệ thống tài chính phi tập trung, không cần đến sự trung gian của ngân hàng hay các tổ chức tài chính khác, điều này tạo ra một sự tự do tài chính rất lớn cho người sử dụng.

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Bitcoin ra đời vào năm 2009 nhờ vào một người hoặc nhóm người bí ẩn mang tên Satoshi Nakamoto, người đã công bố một bài báo khoa học mô tả chi tiết về công nghệ tiền mã hóa và blockchain. Satoshi muốn tạo ra một đồng tiền không phụ thuộc vào các cơ quan trung ương, giảm thiểu rủi ro từ lạm phát và sự can thiệp của chính phủ, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Kể từ khi ra mắt, Bitcoin đã không ngừng phát triển và thu hút sự chú ý từ các nhà đầu tư và người dùng trên toàn cầu. Ban đầu, Bitcoin chỉ có giá trị rất thấp, nhưng đến nay, nó đã trở thành một trong những loại tài sản có giá trị nhất, với hàng triệu người sử dụng trên toàn thế giới.

3. Khái quát về sự phát triển của Bitcoin

Bitcoin không chỉ là một đồng tiền mã hóa mà còn là một phong trào lớn, tạo ra nền tảng cho hàng ngàn loại tiền mã hóa khác, bao gồm Ethereum, Litecoin, và Ripple. Mặc dù có sự biến động mạnh về giá trị, nhưng Bitcoin vẫn giữ vững được vị trí hàng đầu trong thế giới tiền mã hóa nhờ vào tính minh bạch, bảo mật và khả năng chống lại sự kiểm soát của chính phủ.

Bitcoin cũng không chỉ là một phương tiện trao đổi, mà còn là một tài sản được nhiều người coi là phương thức lưu trữ giá trị, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát và sự bất ổn của các nền kinh tế truyền thống.

II. Ai là người tạo ra Bitcoin?

Bitcoin được sáng lập bởi một lập trình viên bí ẩn sử dụng bút danh Satoshi Nakamoto. Năm 2008, Satoshi lần đầu tiên công bố whitepaper của Bitcoin, và đến năm 2009, phiên bản đầu tiên của phần mềm Bitcoin chính thức được phát hành.

Satoshi Nakamoto từng mô tả mình là một người đàn ông Nhật Bản, 37 tuổi. Tuy nhiên, khả năng sử dụng tiếng Anh thành thạo cùng các yếu tố kỹ thuật trong phần mềm Bitcoin đã khiến nhiều người nghi ngờ về nguồn gốc thực sự của ông. Đến giữa năm 2010, Satoshi rời khỏi dự án, chuyển giao vai trò nhà phát triển chính cho Gavin Andresen.

Tháng 10/2024, đài HBO phát hành bộ phim tài liệu “Money Electric: The Bitcoin Mystery”, trong đó tuyên bố Peter Todd chính là Satoshi Nakamoto. Tuy nhiên, thông tin này nhanh chóng bị cộng đồng phản bác, và chính Peter Todd cũng phủ nhận mình là người sáng lập Bitcoin. Đến nay, danh tính thật sự của Satoshi Nakamoto vẫn là một bí ẩn chưa có lời giải.

Ước tính, Satoshi sở hữu gần 1 triệu Bitcoin, tương đương hơn 90 tỷ USD theo giá thị trường vào tháng 11/2024.

III. Ai là người kiểm soát Bitcoin?

Sau khi Satoshi Nakamoto rời đi, Gavin Andresen đã đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và phát triển Bitcoin. Gavin luôn mong muốn rằng, ngay cả trong trường hợp anh không còn tham gia, Bitcoin vẫn có thể vận hành một cách độc lập và bền vững.

Điểm đặc biệt của Bitcoin nằm ở chính tính phi tập trung của nó. Không một cá nhân, tổ chức hay chính phủ nào, kể cả các ngân hàng hay tập đoàn lớn, có thể can thiệp vào hoạt động của hệ thống này. Mọi giao dịch được ghi lại công khai trên Blockchain, tạo nên sự minh bạch và bảo mật tối đa.

Về cơ bản, Bitcoin mang đến cho người dùng quyền kiểm soát tuyệt đối đối với tài sản của họ. Không ai khác ngoài chính người sở hữu có thể quyết định cách thức sử dụng hoặc quản lý đồng tiền này. Đây chính là giá trị cốt lõi giúp Bitcoin trở thành biểu tượng của sự tự do tài chính.

IV. Cấu trúc và hoạt động của Bitcoin

1. Blockchain – nền tảng của Bitcoin

Công nghệ blockchain là yếu tố quyết định giúp Bitcoin tồn tại và phát triển. Blockchain là một hệ thống sổ cái phân tán, nơi tất cả các giao dịch Bitcoin được ghi lại một cách công khai và bất biến. Mỗi giao dịch Bitcoin được nhóm thành một khối và mỗi khối này liên kết với khối trước đó, tạo thành một chuỗi liên tục.

Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch và bảo mật của Bitcoin. Không một ai có thể thay đổi hoặc giả mạo giao dịch đã được xác thực. Mỗi giao dịch cần phải được xác nhận qua mạng lưới các thợ mỏ (miners), những người sử dụng sức mạnh tính toán để giải quyết các bài toán phức tạp, đảm bảo rằng giao dịch là hợp lệ.

2. Ví Bitcoin và cách lưu trữ

Để sở hữu và sử dụng Bitcoin, người dùng cần có một ví Bitcoin. Ví Bitcoin có thể là ví phần mềm (ứng dụng trên máy tính hoặc điện thoại), ví phần cứng (thiết bị vật lý giúp lưu trữ Bitcoin an toàn), ví giấy (giấy in chứa mã khóa), hoặc ví web (lưu trữ trên các dịch vụ trực tuyến).

Mỗi ví Bitcoin có hai phần quan trọng: khóa công khai và khóa riêng tư. Khóa công khai là địa chỉ ví mà người dùng chia sẻ với người khác để nhận Bitcoin, trong khi khóa riêng tư là bí mật giúp người dùng kiểm soát Bitcoin của mình và xác nhận các giao dịch. Nếu mất khóa riêng tư, người dùng sẽ không thể truy cập vào Bitcoin của mình.

3. Khái niệm khai thác (Mining)

Khai thác Bitcoin (Bitcoin mining) là quá trình mà các thợ mỏ sử dụng máy tính để giải các bài toán toán học phức tạp. Mỗi khi một thợ mỏ giải quyết được bài toán, họ sẽ được phép thêm một khối mới vào blockchain và nhận phần thưởng bằng Bitcoin.

Quá trình khai thác Bitcoin không chỉ giúp xác nhận giao dịch mà còn tạo ra các Bitcoin mới. Mỗi khi có một khối mới được tạo ra, phần thưởng cho thợ mỏ sẽ giảm dần theo thời gian (được gọi là “halving”), điều này giúp kiểm soát lượng Bitcoin lưu hành và chống lại lạm phát.

4. Tính phi tập trung và bảo mật của Bitcoin

Bitcoin là một hệ thống phi tập trung, tức là không có bất kỳ tổ chức nào kiểm soát hay quản lý nó. Mọi giao dịch và quy trình khai thác đều diễn ra trên một mạng lưới máy tính toàn cầu mà không cần sự giám sát của chính phủ hay ngân hàng. Điều này giúp bảo vệ quyền riêng tư của người dùng và giảm thiểu các vấn đề liên quan đến kiểm soát của các cơ quan tài chính.

Bảo mật của Bitcoin được đảm bảo thông qua công nghệ mã hóa mạnh mẽ. Mỗi giao dịch đều được xác nhận và ghi lại trên blockchain, và chỉ người sở hữu khóa riêng tư mới có quyền thực hiện giao dịch.

V. Đặc điểm nổi bật của Bitcoin

1. Phi tập trung

Một trong những đặc điểm quan trọng nhất của Bitcoin là tính phi tập trung. Bitcoin không bị kiểm soát bởi bất kỳ ngân hàng hay cơ quan tài chính nào, điều này giúp người dùng có thể thực hiện giao dịch mà không cần qua sự trung gian của các tổ chức tài chính truyền thống. Sự phi tập trung này giúp bảo vệ sự tự do tài chính của người dùng, đặc biệt là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế hoặc các chính sách tài chính không ổn định.

2. Khả năng lưu trữ giá trị

Bitcoin được coi là “vàng kỹ thuật số” vì nó có khả năng lưu trữ giá trị và chống lại sự mất giá của các loại tiền tệ truyền thống. Trong bối cảnh lạm phát và các chính sách tiền tệ nới lỏng của các ngân hàng trung ương, Bitcoin trở thành một lựa chọn hấp dẫn để bảo vệ tài sản.

3. Khả năng chuyển tiền nhanh chóng và chi phí thấp

Bitcoin cho phép người dùng gửi và nhận tiền toàn cầu một cách nhanh chóng và với chi phí thấp hơn rất nhiều so với các phương thức thanh toán truyền thống. Các giao dịch Bitcoin có thể hoàn tất trong vòng vài phút, và phí giao dịch cũng khá thấp, đặc biệt là khi so với việc chuyển tiền qua ngân hàng hoặc các dịch vụ thanh toán quốc tế.

4. Tính minh bạch và bảo mật

Mỗi giao dịch Bitcoin đều được ghi lại trên blockchain, tạo nên một hệ thống minh bạch. Tuy nhiên, thông tin của người gửi và nhận vẫn được bảo mật nhờ vào các công nghệ mã hóa. Điều này giúp giảm thiểu các vấn đề gian lận và tạo ra một hệ thống giao dịch an toàn.

X. Lợi ích và rủi ro khi đầu tư vào Bitcoin

1. Lợi ích khi đầu tư vào Bitcoin

• Tiềm năng sinh lời cao: Bitcoin đã chứng minh được tiềm năng sinh lời ấn tượng, với giá trị tăng trưởng mạnh mẽ kể từ khi ra đời. Mặc dù có sự biến động, nhưng nhiều nhà đầu tư coi Bitcoin là một cơ hội sinh lời lớn.
• Đầu tư vào Bitcoin giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư: Bitcoin có thể là một phần của danh mục đầu tư, giúp bảo vệ tài sản trong thời kỳ bất ổn kinh tế.
• Khả năng phòng chống lạm phát: Bitcoin không bị kiểm soát bởi các chính phủ hay ngân hàng, điều này giúp nó bảo vệ giá trị tài sản khỏi lạm phát.

2. Rủi ro khi đầu tư vào Bitcoin

• Biến động giá mạnh mẽ: Giá Bitcoin có thể thay đổi rất nhanh chóng, gây rủi ro lớn đối với những nhà đầu tư không chịu được sự biến động này.
• Rủi ro bảo mật: Mặc dù Bitcoin có hệ thống bảo mật cao, nhưng nếu người dùng mất khóa riêng tư hoặc bị tấn công mạng, họ sẽ mất hoàn toàn tài sản.
• Mối lo ngại pháp lý: Bitcoin vẫn chưa được công nhận rộng rãi ở tất cả các quốc gia, và một số chính phủ có thể áp dụng các quy định nghiêm ngặt hoặc thậm chí cấm sử dụng tiền mã hóa.

XI. Bitcoin có phải là một bong bóng kinh tế?

Nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, Robert Shiller, đã đưa ra một danh sách các tiêu chí để nhận diện một bong bóng kinh tế điển hình. Các dấu hiệu bao gồm: sự tăng giá đột biến của một loại tài sản, tâm lý hưng phấn lan rộng trong công chúng, sự chú ý mạnh mẽ từ truyền thông, và những câu chuyện về việc làm giàu nhanh chóng nhờ loại tài sản đó. Bitcoin dường như hội tụ đầy đủ những đặc điểm này.

Vì vậy, ở một khía cạnh nào đó, Bitcoin có thể được xem là một bong bóng kinh tế. Trên thực tế, nó đã từng trải qua sự sụp đổ. Một ví dụ điển hình là vụ sàn giao dịch Mt. Gox – nơi xử lý hơn 70% khối lượng giao dịch Bitcoin toàn cầu – bị đóng cửa, khiến giá Bitcoin giảm mạnh liên tục trong suốt một năm rưỡi. Thị trường phải mất 3 năm để bắt đầu phục hồi.

Tuy nhiên, tương lai của Bitcoin vẫn là một ẩn số. Dù từng trải qua những biến động lớn, nó vẫn tiếp tục thu hút sự chú ý toàn cầu và giữ vai trò quan trọng trong thế giới tài chính kỹ thuật số. Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo vẫn còn là câu hỏi chưa có lời giải.

XII. Khác biệt của Bitcoin với các tiền tệ truyền thống

Phi tập trung

Khác với các loại tiền tệ truyền thống, vốn chịu sự kiểm soát của các tổ chức như ngân hàng hoặc chính phủ, Bitcoin hoạt động trên một mạng lưới phi tập trung. Điều này có nghĩa là không có bất kỳ bên nào có quyền kiểm soát hoàn toàn Bitcoin. Mọi giao dịch được thực hiện thông qua sự hợp tác và đồng thuận của các thành viên trong mạng lưới.

Đặc biệt, ngay cả khi một phần của mạng lưới bị gián đoạn, các giao dịch vẫn được ghi nhận nhờ vào cơ chế phân tán của blockchain. Điều này giúp Bitcoin trở thành một hệ thống tài chính không phụ thuộc vào bất kỳ quyền lực tập trung nào, đồng thời giảm thiểu chi phí giao dịch và rút ngắn thời gian xử lý.

Không thể làm giả

Bitcoin được thiết kế với khả năng chống làm giả gần như tuyệt đối. Tính hợp pháp của mỗi đồng Bitcoin được đảm bảo thông qua công nghệ blockchain, cùng với các cơ chế bảo mật phức tạp được tích hợp trong giao thức.

Trong khi đó, tiền tệ truyền thống thường đối mặt với nguy cơ bị làm giả. Mặc dù các cơ quan phát hành tiền tệ đã có nhiều biện pháp để ngăn chặn, nhưng vấn đề này vẫn chưa được giải quyết triệt để như Bitcoin. Điều này càng khẳng định ưu thế của Bitcoin trong việc đảm bảo an toàn và minh bạch cho các giao dịch.

Tính bền vững

Bitcoin không tồn tại dưới dạng vật lý như tiền giấy hay đồng xu, điều này khiến nó không thể bị phá hủy. Mỗi đồng Bitcoin về bản chất là vĩnh viễn, không chịu ảnh hưởng của thời gian hay các yếu tố vật lý, mang lại ưu thế vượt trội so với các loại tiền tệ truyền thống.

Không thể đảo ngược

Bitcoin hoạt động dựa trên nguyên tắc “bút sa, gà chết”. Một khi giao dịch được thực hiện, không có cách nào để đảo ngược. Nếu người dùng vô tình gửi tiền nhầm địa chỉ, việc duy nhất họ có thể làm là hy vọng. Cơ chế này được thiết kế để ngăn chặn gian lận, nhưng cũng mang đến rủi ro cao hơn so với tiền tệ pháp định, nơi bạn có thể dễ dàng khiếu nại hoặc yêu cầu hỗ trợ từ ngân hàng.

Tính chuyển đổi

Trong khi các loại tiền pháp định như đô la Mỹ hoặc euro có thể được chấp nhận ở nhiều quốc gia, phần lớn các loại tiền tệ khác chỉ có giá trị trong phạm vi địa lý hạn chế. Ngược lại, Bitcoin là một loại tiền tệ trực tuyến hoạt động trong môi trường toàn cầu. Điều này có nghĩa là người dùng có thể giao dịch Bitcoin ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào, mà không bị giới hạn bởi biên giới quốc gia hay hệ thống tài chính truyền thống.

XIII. Tiêu chuẩn token mới được triển khai trên Bitcoin

BRC-20:

BRC-20 là một loại token thử nghiệm được phát triển thông qua giao thức Ordinals, hoạt động bằng cách ghi dữ liệu dưới dạng văn bản trực tiếp lên mạng Bitcoin. Mặc dù ban đầu, BRC-20 token không có khả năng tương tác với hợp đồng thông minh và bị hạn chế về tính năng, nhưng nhờ sự đóng góp từ cộng đồng nhà phát triển, BRC-20 hiện đã có nhiều ứng dụng thực tiễn hơn so với thời điểm mới ra mắt.

Một token BRC-20 điển hình sẽ có cấu trúc như hình minh họa dưới đây.

ORC-20:

ORC-20 là một tiêu chuẩn mở dành cho các ordinals token trên mạng Bitcoin, được thiết kế để khắc phục những hạn chế của BRC-20 và bổ sung thêm các tính năng mới.

Mục tiêu chính của ORC-20 là đảm bảo tương thích ngược với BRC-20, đồng thời cải thiện khả năng thích ứng, mở rộng và bảo mật của hệ thống. Ngoài ra, tiêu chuẩn này cũng được thiết lập để loại bỏ nguy cơ double-spending (chi tiêu lặp), giúp các giao dịch trở nên an toàn và hiệu quả hơn.

SRC-20:

SRC-20 là một tiêu chuẩn token được phát triển dựa trên các thông số kỹ thuật của Bitcoin Stamps – một dạng tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số ra mắt vào tháng 3 năm 2023, được lưu trữ trên blockchain Bitcoin.

Quy trình hoạt động của Bitcoin Stamps bao gồm việc chuyển đổi hình ảnh thành văn bản, thêm tiền tố “Stamp:” trước văn bản và mã hóa nó thành tệp Base64. Tệp mã hóa này sau đó được gửi lên mạng Bitcoin để xác thực và có thể được biên dịch trở lại thành hình ảnh gốc.

Runes Protocol

Runes Protocol là một tiêu chuẩn mới để phát hành fungible token trên mạng Bitcoin, được sáng lập bởi Casey Rodarmor, cha đẻ của giao thức Ordinals nổi tiếng.

Điểm khác biệt lớn nhất của Runes Protocol so với các giao thức fungible token khác trên Bitcoin là việc sử dụng mô hình UTXO (Unspent Transaction Output). Thay vì lưu thông tin số dư vào witness data như BRC-20 và một số giao thức khác, Runes Protocol lưu trực tiếp số dư vào trường OP_RETURN của UTXO, giúp tối ưu hóa quá trình lưu trữ và quản lý dữ liệu.

XIV. Các loại ví lưu trữ Bitcoin

Với sự phát triển của thị trường tiền mã hóa, người dùng có rất nhiều lựa chọn ví để lưu trữ Bitcoin. Dưới đây là ba loại ví chính:

Ví nóng:

Ví nóng là loại ví lưu trữ Bitcoin trực tuyến, nơi người dùng nắm giữ private key. Các ví nóng phổ biến bao gồm:

• • Blockchain.com
  • Coin98 Wallet
  • Exodus
  • Coinbase Wallet

Ví lạnh:

Ví lạnh được biết đến với mức độ bảo mật cao, vì private key được lưu trữ trong các thiết bị vật lý, tránh tiếp xúc với mạng internet. Hai loại ví lạnh nổi tiếng nhất hiện nay là:

• • Ledger
  • Trezor

Ví sàn:

Đây là loại ví được cung cấp bởi các sàn giao dịch tiền mã hóa. Người dùng không nắm giữ private key, mà các sàn giao dịch sẽ chịu trách nhiệm quản lý. Một số sàn phổ biến cung cấp ví sàn gồm:

• • Binance
  • Huobi
  • OKX
  • Kucoin
  • Gate.io
  • MXC

Mỗi loại ví đều có ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc vào nhu cầu bảo mật và tiện lợi của từng người dùng.

XV. Tác động của Bitcoin đến nền kinh tế và xã hội

1. Tác động đến hệ thống tài chính

Bitcoin và các loại tiền mã hóa khác đang thay đổi cách thức các giao dịch tài chính diễn ra trên toàn cầu. Các ngân hàng và tổ chức tài chính truyền thống đang bắt đầu phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các nền tảng tài chính phi tập trung.

2. Tác động đến nền kinh tế toàn cầu

Bitcoin có thể giúp các quốc gia phát triển giảm sự phụ thuộc vào các loại tiền tệ truyền thống và tiếp cận các dịch vụ tài chính mà không cần thông qua các ngân hàng.

3. Tác động đến xã hội

Bitcoin đã tạo ra một làn sóng mới về tự do tài chính, giúp nhiều người không có tài khoản ngân hàng có thể tham gia vào nền kinh tế toàn cầu.

XVI. Tương lai của Bitcoin và tiền mã hóa

1. Tương lai của Bitcoin

Mặc dù có nhiều thách thức, nhưng Bitcoin vẫn có tiềm năng lớn để trở thành một đồng tiền toàn cầu. Các yếu tố như quy định pháp lý, sự phát triển của blockchain, và việc chấp nhận của các tổ chức tài chính sẽ quyết định sự phát triển của Bitcoin trong tương lai.

2. Những xu hướng phát triển của tiền mã hóa

Bên cạnh Bitcoin, các loại tiền mã hóa khác như Ethereum và các nền tảng DeFi cũng đang phát triển mạnh mẽ. Những tiến bộ trong công nghệ blockchain có thể tạo ra các ứng dụng mới trong nhiều lĩnh vực ngoài tài chính, như y tế, bất động sản và giao thông.

XVII. Những câu hỏi thường gặp về Bitcoin

Bitcoin có hợp pháp không?

Tính hợp pháp của Bitcoin phụ thuộc vào quốc gia. Nhiều quốc gia đã công nhận Bitcoin là tài sản hoặc phương tiện thanh toán, trong khi một số nơi lại cấm hoặc hạn chế sử dụng.

Làm sao để mua Bitcoin?

Bitcoin có thể được mua trên các sàn giao dịch tiền mã hóa như Binance, Coinbase, Kucoin, hoặc trực tiếp từ người khác thông qua các nền tảng P2P (Peer-to-Peer).

Làm sao để lưu trữ Bitcoin an toàn?

Bitcoin có thể được lưu trữ trong:

• Ví nóng: Ví trực tuyến như Blockchain.com, Exodus.
• Ví lạnh: Thiết bị phần cứng như Ledger, Trezor.
• Ví sàn: Do các sàn giao dịch cung cấp, như Binance, Huobi.

Bitcoin có thể bị làm giả không?

Không. Bitcoin được bảo mật bởi công nghệ blockchain và các thuật toán mã hóa tiên tiến, khiến việc làm giả gần như không thể.

Bitcoin có giới hạn không?

Tổng nguồn cung Bitcoin được giới hạn ở 21 triệu, đảm bảo tính khan hiếm và ngăn ngừa lạm phát.

XVIII. Kết luận

Bitcoin là một loại tiền mã hóa độc đáo, có tiềm năng thay đổi cách thức giao dịch và đầu tư trên toàn cầu. Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng việc đầu tư vào Bitcoin cũng không thiếu rủi ro. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ blockchain và sự chấp nhận ngày càng rộng rãi của Bitcoin, nó vẫn là một phần không thể thiếu trong tương lai của hệ thống tài chính toàn cầu.